Geheime oorlogen (9 page)

Teruggekeerd van zijn gebed aan het graf van zijn ouders in Shiraz had hij deze code geactiveerd, zodat hij kon melden dat hij wilde overlopen.

Asgari’s verzoek had tot een direct antwoord van zijn runner geleid. Liep hij gevaar te worden aangehouden? Het antwoord liet enkele uren op zich wachten. Asgari wist het niet zeker, maar de afdeling interne waakzaamheid van de Revolutionaire Garde was misschien al een onderzoek naar hem begonnen. Zijn runner wist zeker dat Asgari ervaren genoeg was om geen foutje te hebben gemaakt, maar in de toenemende paranoïde sfeer van het Iraanse regime werden zonder zelfs maar een zweem van verdenking zomaar onderzoeken ingesteld.

Bij
MI
6 werd de eerste van een aantal vergaderingen met de directeur operaties en het hoofd van de afdeling Iran in Scarletts kamer gehouden, gevestigd in wat alom erkend werd als het meest luisterrijke hoofdkantoor van welke spionagedienst dan ook. Het gebouw, ontworpen door de nestor van de postmoderne Engelse architectuur Terry Farrell, keek uit over de Theems aan de zuidkant van Vauxhall Bridge. Met zijn vier verdiepingen, boven elkaar geplaatst als rangen in
een theater, was het net een enorme bruidstaart bekleed met honingkleurige, betonnen panelen en driedubbele, zeegroene beglazing op de lagere verdiepingen. In het gebouw verrezen meerdere grote atria – een soort serres vanwaaruit hoekjes en nissen liepen, waar het personeel in alle privacy onderonsjes kon houden. Een verdieping was gereserveerd voor Scarlett en zijn assistent-directeuren. Deze was befaamd om de rij taxusbomen uit Toscane, die in Schotland waren geacclimatiseerd; er was vier ton aarde voor nodig geweest, plus een heel systeem voor de voeding en bewatering. Op de begane grond waren bomen, buksen, klimplanten en lavendel gegroepeerd rondom een belvedère met fonteinen. Het effect was dat van een Engelse tuin. Toen het gebouw in 1993 werd geopend, was er in totaal 460 miljoen pond aan uitgegeven; de beveiliging omvatte bombestendige ramen en een scala van antiafluisterapparatuur om spionnen van buitenaf te ontmoedigen. De kosten van dit alles werden gedekt met het budget van de Single Unified Vote.

In de aanloop naar Kerstmis 2006 waren de bijeenkomsten in Scarlotts werkkamer voortgezet. Besloten werd dat Asgari’s ‘exfiltratie’ de hulp zou vereisen van in eerste instantie de Mossad en later wellicht die van andere diensten. Op zijn paneel had Scarlett de knop ingedrukt die hem in directe verbinding stelde met de directeur van de Mossad, Meir Dagan, in Tel Aviv.

Ondanks hun botsingen naar aanleiding van de keren dat de Mossad en
MI
6 zonder vooraf gemaakte afspraken elkaars grondgebied waren binnengedrongen – de Israëli’s hadden in Groot-Brittannië een operatie gerund zonder
MI
6 in kennis te stellen en Britse agenten waren onaangekondigd in Gaza gearriveerd – respecteerde Scarlett het Mossadhoofd en was hij hem gaan waarderen. Dagan, een gespierde man met een stevige handdruk en een gezicht dat autoriteit uitstraalde, was inmiddels in zijn vijfde jaar als
memune
en had afgesproken nog anderhalf jaar aan te blijven om het hoofd te bieden aan de toenemende dreiging die het nucleaire programma van Iran voor Israël vormde. Net als Scarlett werkte hij tot in de late uurtjes, vaak zeven dagen in de week. Hij had zijn routine ontwikkeld in de gevechten ten tijde van de Jom Kipoeroorlog en in Libanon, waarbij hij zijn mannen op besliste wijze leidde. En net als Scarlett duldde hij geen idioten en wilde hij op zijn verdiensten worden gewaardeerd.

Beide mannen deelden een passie voor geschiedenis en voor de lessen die uit gewonnen en verloren oorlogen te trekken zijn. Bij hun eerste ontmoeting herinnerde het hoofd van de Mossad Scarlett eraan
dat de allereerste inlichtingenoperatie plaatsvond toen Mozes zijn verspieder Kaleb en diens mannen Kanaän in stuurde om er achter te komen of de bevolking een overvloedige voorraad vergif en ziekteverspreidende bacillen bezat die met een verwoestend effect kon worden gebruikt op de Joden, die tijdens hun vlucht vanuit Egypte al het nodige te verduren hadden gehad. Kaleb vond niets waar de Israëlieten die het Beloofde land betraden mee konden worden bedreigd, en keerde terug met het nieuws dat Kanaän, zoals de Bijbel zegt, ‘van melk en honing’ overvloeide. Meir Dagan, een talentvol kunstenaar, had John Scarlett een van zijn landschapsschilderijen geschonken, een kleine aquarel waarop Kaleb Mozes het goede nieuws brengt.

Drieduizend jaar na dat historische moment ging Dagan er onmiddellijk mee akkoord dat zijn Mossad zou helpen bij het overlopen van Asgari. Hij stelde voor om de ‘exitstrategie’ via Turkije of Syrië te laten verlopen, landen die Asgari allebei regelmatig bezocht. De Mossad wist dat hij naar Syrië ging om de laatste, door Syrische agenten in Libanon verzamelde informatie over Israël te bespreken. In Turkije ontmoette Asgari vaak wapenhandelaren van de machtigste misdaadgroep in Oost-Europa, geleid door Semjon Joedkovitsj Mogilevitsj. De organisatie was gespecialiseerd in de levering van wapens die uit het voormalige Sovjetarsenaal waren gestolen. De
MI
6-post in Iran was op de hoogte van deze contacten, want Asgari had zijn runner volledig geïnformeerd en had onthuld dat Mogilevitsj op een Israëlisch paspoort reisde, een feit dat Dagan tegenover Scarlett had bevestigd. Het paspoort was niet ongeldig gemaakt, omdat het de Mossad in staat stelde om Mogilevitsj’ gaan en staan gemakkelijker te volgen. Het was een klassiek voorbeeld van wat Meir Amit, de legendarische meesterspion van de Mossad, de auteur ooit heeft verteld: ‘Gemeenschappelijke belangen binnen de inlichtingenwereld weten grenzen altijd te omzeilen.’ In Istanbul had Asgari ook privézaken te regelen: hij had een financieel belang in een klein maar winstgevend bedrijf dat olijfolie van hoge kwaliteit naar Iran importeerde.

Met deze informatie bedacht men bij
MI
6 een plan om Asgari binnen te halen. Maar begin januari 2007 deed zich opeens een probleem voor. Asgari eiste de keiharde garantie dat hij niet aan de Verenigde Staten zou worden uitgeleverd om voor de rechter te verschijnen wegens zijn betrokkenheid bij het bloedbad van de Amerikaanse mariniers in Libanon. Hij zou pas in beweging komen zodra hij die garantie kreeg. De waarde van Asgari stond voor
MI
6 inmiddels meer dan vast. Hij had al de nodige belangrijke vragen beantwoord, hem gesteld
door zijn runner, over waar Iran zijn uranium betrok, waarbij hij had onthuld dat het land in totaal meer dan vierduizend ton uraniumvoorraden bezat en in het geheim uranium had geïmporteerd uit de Democratische Republiek Congo, waar men geen exportcontroles kent, alsmede uit Somalië en Kazachstan. De informatie bevestigde wat
MI
6 al vermoedde. Scarlett kreeg van het
MI
6-hoofd in Iran te horen dat Asgari bijna zeker zelfs nóg meer wist. Het werd steeds belangrijker om hem binnen te halen.

Als de operatie slaagde, zou de Mossad een aandeel van Asgari’s ‘opbrengst’ wensen. Hoewel de Israëlische dienst in Iran in het diepste geheim zijn eigen spionnen had, bevond niet één van hen zich dicht genoeg bij de binnenste kring van het regime om inzicht te krijgen in het denken van Mahmoud Ahmadinejad: om de gesprekken te kunnen achterhalen die hij voerde met zijn naaste vertrouwelingen; om te ontdekken hoe hij reageerde op uitdagingen; om zijn wens te begrijpen om zichzelf te rechtvaardigen, of misschien zijn behoefte aan vergelding. Zulke informatie zou niet alleen van onschatbare waarde zijn voor de analisten van de Mossad, maar ook voor de lijst van doelwitten voor de Mossad-eenheid Kidon, die verantwoordelijk is voor moordaanslagen en ontvoeringen; want op enig moment zou Ahmadinejad kunnen stijgen op de lijst van ‘te ondernemen operaties’. In de ogen van veel Israëli’s hadden zijn dreigementen hem beslist steeds gevaarlijker gemaakt, maar zonder de geschreven autorisatie van de zittende Israëlische premier zou er niets worden ondernomen. ‘Zo’n sanctie is essentieel om te kunnen garanderen dat elke actie legitiem is. De Kidon verschilt niet van de beul in enig ander land,’ vertelde voormalig Mossadhoofd Meir Amit de schrijver.

Scarletts volgende telefoontje was naar Washington geweest. Porter Goss was George Tenet opgevolgd als hoofd van de
CIA
– wat zeer weinig bijval oogstte onder het hogere personeel – en plotseling opgestapt na beschuldigingen van mogelijk ‘abnormaal gedrag’, gepaard aan een machtsstrijd met John Negroponte, de politiek slim opererende directeur van de Amerikaanse veiligheidsdiensten. Deze post was na 11 september door president Bush ingesteld om toe te zien op alle Amerikaanse inlichtingendiensten.

Scarletts contacten met Negroponte waren beperkt, maar na een telefoontje werd overeengekomen dat Asgari zijn garantie zou krijgen dat hij niet zou worden vervolgd voor de dood van de Amerikaanse mariniers in Libanon, op voorwaarde dat
MI
6 zijn onthullingen
deelde met de
CIA
. Vervolgens diende zich een andere kwestie aan. Asgari wilde ook twee van zijn echtgenotes, Ziba Ahmadi en Zahra Abdollahpour, zijn twee zoons en een dochter meenemen. Binnen het
MI
6-team vonden spoedbesprekingen plaats. Het was weliswaar mogelijk om zoveel mensen het land uit te smokkelen, maar wat moest men de familie vertellen voordat ze voorgoed Iran zouden verlaten? Hoe kon men zeker zijn dat ze niets zouden zeggen tegen een familielid of een goede vriend, waarmee de hele operatie verraden zou zijn? Er waren geen kanten-klare antwoorden; iedereen beaamde dat het risico groot was. Uiteindelijk tekende Scarlett toch voor het laten overkomen van het hele gezin Asgari.

Op 18 februari 2007 vertelde Asgari zijn gezin dat hij een vakantie had geboekt in Samsun, een vakantieoord aan de Zwarte Zee.
MIT
, de Turkse inlichtingendienst, was hier inmiddels van op de hoogte gebracht. Turkije is lid van de
NAVO
en onderhoudt nauwe militaire banden met de
VS
, Israël en Groot-Brittannië. Tegelijkertijd heeft het ook sterke culturele banden met Iran. De planners van
MI
6 hadden hiermee rekening gehouden voordat men de hulp inriep van
MIT
, dat het hotel bewaakte waar de familie verbleef om er zeker van te zijn dat Iraanse inlichtingenofficieren hen niet in de gaten hielden.

Op 21 februari stapte Asgari op een vlucht van Iran Air van Teheran naar Damascus. Daar vergaderde hij zes dagen met Syrische inlichtingenofficieren en Hezbollahleiders over de mogelijkheid van een nieuwe oorlog tegen Israël, die Hezbollah in de zomer van 2007 zou ontketenen.

Dit vormde het meest heikele punt in een operatie die toch al vol gevaren was en die van Asgari meer waakzaamheid zou eisen dan op zich al normaal was tijdens zijn verblijf in Damascus. Hij wist dat men vanaf het moment dat hij landde al zijn bewegingen nauwlettend in de gaten zou houden; hoezeer het regime hem of welke buitenlander dan ook vertrouwde, zo’n bewaking was standaardpraktijk. Zelfs Iran had minder veiligheidsdiensten dan de vijftien van Syrië, die samen elke aspect van het politieke en culturele leven van het land volgden: zonder hun goedkeuring kon geen krant of tijdschrift publiceren en geen radio- of tv-programma uitzenden. Zelfs onderwerpen die ‘discussieclubs’ onder de bevolking wilden aansnijden moesten eerst worden doorgelicht.

De belangrijkste Syrische geheime dienst was de meedogenloze Shu’bat al-Mukhabarat al-Askariya, de militaire inlichtingendienst. Deze had een eigen ondervragingscentrum in een buitenwijk van Damascus
met ondergrondse cellen en martelkamers. Vrouwen en zelfs kinderen waren daar omgekomen. De Mukhabarat controleerde uiteindelijk alle strategische en tactische inlichtingen van het land en had een wereldwijd mandaat om het groeiende aantal Syrische dissidenten in Europa en de
VS
op te sporen. Als zij niet konden worden aangepakt, werden hun families in Syrië onderworpen aan de methoden van de Mukhabarat.

Onder hen die Asgari in diens kamer in het presidentieel paleis waren komen opzoeken, bevond zich het hoofd van de militaire inlichtingendienst: de gedrongen, met medailles omhangen generaal Hassan Khalil, een meesterspion die gehard was in de islamitische traditie van
taqiya
, de kunst van leugen en bedrog.

Op 28 februari 2007 vertelde Asgari zijn gastheren dat hij op de terugweg naar Teheran van plan was om een tussenstop te maken in Istanbul om zich op de hoogte te stellen van de laatste ontwikkelingen in zijn olijfolie-exportbedrijf. Hij arriveerde in de stad en betrok een kamer in het Ceylan Hotel, waar op zijn naam was gereserveerd. Na het avondeten wandelde hij naar het nabijgelegen Hotel Ghilan, waar ook een kamer voor hem was gereserveerd. Beide kamers waren geboekt door een van de Mossad-agenten, die in de stad waren aangekomen. Uren eerder was Asgari’s familie, met hun Britse reisdocumenten stevig in de hand, aan boord gestapt van een Alitalia-vlucht naar Rome.

Op de avond van 1 maart verliet Asgari het Ceylan Hotel. Zijn bed was opengeslagen, zijn kleren hingen nog in de kast, zijn toiletspullen stonden keurig uitgestald in de badkamer. Hij zou echter nooit meer worden gezien in Istanbul. Met een nieuw paspoort en een toepasselijk aantal stempels om te laten zien dat de houder vaak reisde, werd de Iraanse generaal ’s avonds door een Turkse inlichtingenofficier naar de grens met Bulgarije gereden. Daar wachtte een
MI
6-officier hem op. Hij nam Asgari mee naar de internationale luchthaven van Sofia. Samen namen ze een vlucht naar Rome. Ondertussen was Scarlett in de vroege ochtend gewekt met het nieuws dat Asgari op weg was naar Londen. Scarlett werd door zijn Special Branch-officier naar het hoofdkantoor van
MI
6 gereden. Asgari’s familie wachtte inmiddels al op een onderduikadres dat door een van de ‘beheerders’ van
MI
6 was geselecteerd voor hun verblijf in Groot-Brittannië. Er was een gescreende privéleraar uitgekozen om de familie Engels te leren. In Teheran deed het Iraanse ministerie van Buitenlandse Zaken het dringende verzoek aan Interpol om ‘de vermiste generaal Asgari
op te sporen. Misschien is hij door buitenlandse agenten ontvoerd.’ De Valk was gevlogen.

Tijdens een bespreking in zijn kamer las John Scarlett het verzoek voor. De in donkere pakken gestoken heren om de vergadertafel konden een glimlach niet onderdrukken.

3